Το σπανάκι προτιμάει μέσης σύστασης ή ελαφριάς σύστασης εδάφη, αμμοπηλώδη ή πηλοαμμώδη, με ph= 6.5-7.5, πλούσια σε οργανική ουσία που αερίζονται και στραγγίζουν καλά. Είναι φυτό αρκετά ανθεκτικό στο ψύχος και αναπτύσσεται καλά σε θερμοκρασίες 10-18οC
Οι ανάγκες του σπανακιού σε θρεπτικά στοιχεία, σε εδάφη μέτριας περιεκτικότητας, είναι:
- 9-18 κιλά Αζώτου ανά στρέμμα
- 9-10 κιλά Φωσφόρου ανά στρέμμα
- 9-10 κιλά Καλίου ανά στρέμμα
Θρεπτικά στοιχεία που θεωρούνται σημαντικά για το σπανάκι είναι επίσης το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος, το βόριο, το μολυβδαίνιο, το θείο και ο χαλκός. Επιπλέον, στην ολοκληρωμένη θρέψη της καλλιέργειας σπανακιού συμβάλλουν οι φυσικές προωθητικές ουσίες (κυτοκινίνες, αυξίνες, γιββερελλίνες), τα αμινοξέα, οι βιταμίνες και οι υδατάνθρακες.
Το σπανάκι δεν εμφανίζει συχνά τροφοπενίες. Σε περίπτωση που εμφανιστούν όμως, οι πιο συχνές είναι:
- Τροφοπενία βορίου: Η έλλειψη βορίου οδηγεί σε καθηλωμένα φυτά, με μικρή ανάπτυξη και παραμορφωμένα φύλλα.
- Τροφοπενία μαγγανίου: Συνδέεται συνήθως με εδάφη με υψηλό pH. Αποτέλεσμα της έλλειψης είναι το κιτρίνισμα των φύλλων.
- Τροφοπενία μαγνησίου: Σύμπτωμα είναι το κιτρίνισμα των παλαιότερων φύλλων με τα νεύρα να παραμένουν σκούρα πράσινα.
Το σπανάκι μπορεί να προσβληθεί από διάφορους εχθρούς όπως είναι, οι αφίδες, οι αλευρώδεις, οι θρίπες, οι σιδηροσκώληκες, η καραφατμέ, ο πρασάγγουρας ή κρεμμυδοφάγος και οι νηματώδεις, οι οποίοι περιγράφονται στη συνέχεια.
Εχθροί του υπέργειου μέρους
- Αφίδες (Nasonovia ribisnigri-αφίδα του Σπανακιού, Hyperonyzus lactucae, Αulacorthum solani, Myzus persicae-πράσινη αφίδα της ροδακινιάς,Macrosiphum euphorbiae): Οι αφίδες εμφανίζονται και πολλαπλασιάζονται πάνω στα νεαρά φύλλα του σπανακιού. Τρέφονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, μυζώντας τους φυτικούς χυμούς. Τα φυτά εξασθενούν ενώ συγχρόνως προκαλούνται παραμορφώσεις στα προσβεβλημένα μέρη. Εκκρίνουν επίσης μεγάλες ποσότητες μελιτωδών ουσιών, πάνω στις οποίες αναπτύσσονται παθογόνοι μικροοργανισμοί (πχ μύκητας της καπνιάς). Επίσης μπορούν να μεταδώσουν ιώσεις καθώς είναι φορείς τους.
- Αλευρώδεις (Trialeurodes vaporariorum και Bemisia tabaci): Τα τέλεια και οι προνύμφες του αλευρώδους απομυζούν την τροφή τους από τα φύλλα. Τα συμπτώματα που παρατηρούνται στα προσβεβλημένα φυτά είναι κιτρίνισμα των φύλλων, μερική φυλλόπτωση, κάλυψη φυτικών οργάνων με μελιτώματα, πάνω στα οποία ευνοείται η ανάπτυξη του μύκητα της καπνιάς, δηλαδή του μύκητα Cladosporium. Συνέπεια είναι η μείωση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας του φυτού και υποβάθμιση της ποιότητας του εμπορεύσιμου προϊόντος.
- Θρίπες (Frankliniella occidentalis-θρίπας της Καλιφόρνιας και Thrips tabaci-θρίπας του καπνού): Τα ενήλικα αφήνουν τα αυγά τους μέσα στα φύλλα κάτω από την επιδερμιδα. Οι προνύμφες τους παραμένουν ακίνητες και μυζούν όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού τραυματίζοντας τους νεαρούς αναπτυσσόμενους φυτικούς ιστούς. Στα σημεία προσβολής στα φύλλα δημιουργείται μια γκρίζα κηλίδα. Οι θρίπες μπορεί να είναι φορείς ιών.
Εχθροί εδάφους
Προκαλούν ζημιές στο υπόγειο τμήμα των φυτών (ρίζες τρυπημένες, φάγωμα λαιμού ή ριζών, κόψιμο των φυτών κάτω από την επιφάνεια του εδάφους)
- Σιδηροσκώληκες (Agriotes spp.): Μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στα νεαρά φυτά κατά το φύτρωμα των σπόρων ή και στα φυτάρια τις πρώτες εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση (π.χ. στο μαρούλι). Κατατρώγουν τους σπόρους στο φύτρωμα ή εισχωρούν στην κεντρική ρίζα των φυταρίων και τρώνε το εσωτερικό της. Οι ζημιές εμφανίζονται συνήθως με τη μορφή κηλίδων μέσα στο χωράφι.
- Καραφατμέ (Agrotis segetum, και Α. ypsilon): Συνήθως ακολουθούν τις γραμμές φύτευσης και κόβουν τα σπορόφυτα στο ύψος της επιφάνειας του εδάφους ή λίγο χαμηλότερα. Επίσης είναι δυνατόν να κάνουν στοές στην κεφαλή του σπανακιού και μερικά είδη κάνουν ζημιά στα φύλλα. Οι ζημιές εμφανίζονται συνήθως με τη μορφή κηλίδων μέσα στο χωράφι.
- Πρασάγγουρας ή κρεμμυδοφάγος (Gryllotalpa gryllotalpa): Τρέφεται με βλαστάνοντες σπόρους, τις ρίζες και γενικά τα υπόγεια μέρη των φυτών. Η παρουσία του γίνεται αντιληπτή από τις χαρακτηριστικές στοές στο έδαφος και είναι δραστήριο τη νύχτα.
- Νηματώδεις (Meloidogyne spp., Heterodera spp., Meloidogyne incognita, M. javanica, M. arenaria και M. hapla και άλλα είδη Longidorus africanus, Rotylnchus sp., Merlinius sp.): Οι νηματώδεις αυτοί είναι υπεύθυνοι για άμεσες ζημιές που κάνουν στα προσβαλλόμενα όργανα των φυτών, αλλά και σαπίσματα ριζών και συμπτώματα που εκδηλώνονται στο υπέργειο τμήμα των φυτών λόγω της κακής λειτουργίας του ριζικού συστήματος όπως χλωρώσεις ή μη φυσιολογικός χρωματισμός του φυλλώματος, καχεξία, μαρασμός κλπ..
Οι ασθένειες που μπορούν να προσβάλουν το σπανάκι είναι οι αδρομυκώσεις, ο περονόσπορος, το ωίδιο, η σκληρωτίνα, η κερκόσπορα, η λευκή σκωρίαση και ο ιός του μωσαϊκού.
- Αδρομυκώσεις (γένη Verticillium και Fusarium): Εγκαθίστανται στα αγγεία του ξύλου με αποτέλεσμα τα φυτά να γίνονται καχεκτικά ή να αποξηραίνονται. Τα φυτά παρουσιάζουν το σύμπτωμα του βραδέως μαρασμού, δηλαδή στα αρχικά στάδια η ασθένεια εκδηλώνεται με μαρασμό μεμονωμένων φύλλων, ενώ αργότερα στα ανώτερα φύλλα εμφανίζεται χλώρωση μεταξύ των νευρώσεων και εν συνεχεία νέκρωση των χλωρωτικών ιστών, μαρασμός, πτώση των φύλλων και τελικά το φυτό νεκρώνεται. Χαρακτηριστικός των αδρομυκώσεων είναι ο καστανός μεταχρωματισμός των αγγείων του ξύλου σε τομή του στελέχους.
- Περονόσπορος (Peronospora farinosa f. sp. spinaciae): Ο μύκητας ευνοείται από την υψηλή υγρασία και την χαμηλή θερμοκρασία. Η εξάπλωση ευνοείται όταν η θερμοκρασία της νύχτας είναι από 4-10 oC και της ημέρας 13-21 oC. Ο μύκητας προκαλεί χλωρωτικές κηλίδες στα κάτω φύλλα, που αργότερα καλύπτονται από ιώδη εξάνθηση. Παρόμοια συμπτώματα εμφανίζονται στους μίσχους και το στέλεχος. Οι προσβεβλημένοι ιστοί μαυρίζουν και ξηραίνονται, ενώ σε έντονη προσβολή νεκρώνεται ολόκληρο το φυτό.
- Ωίδιο (Erysiphe cichoracearum) προσβάλλει τα φύλλα και τους βλαστούς, όπου εμφανίζονται λευκές αλευρώδεις κηλίδες. Η προσβολή ξεκινά από τα φύλλα της βάσης και προχωρά προς τα πάνω. Τα φύλλα ξηραίνονται και πέφτουν υποβαθμίζοντας ποιοτικά και ποσοτικά την παραγωγή.
- Σκληρωτηνίαση (Sclerotinia sclerotiorum και Sclerotinia minor): Εμφανίζεται στην περιοχή του λαιμού και εξαπλώνεται στη ρίζα και το στέλεχος. Στο λαιμό σχηματίζεται σταχτόχρωο έλκος, τα φύλλα κιτρινίζουν και ξηραίνονται. Το έλκοςτου λαιμού εξελίσσεται σε μαλακή σήψη με αποτέλεσμα την καταστροφή του φυτού. Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας εμφανίζεται βαμβακώδες μυκήλιο και σκληρώτια στις προσβεβλημένες περιοχές.
- Λευκή σκωρίαση (Albugo occidentalis): Η ασθένεια εμφανίζεται στο πάνω μέρος του φύλλου με κιτρινωπές κηλίδες και στο κάτω μέρος του, στις αντίστοιχες θέσεις, με λευκές φλύκταινες. Τα φυτά είναι αδύναμα και με την επέκταση της προσβολής μπορούν να καταστραφούν.
- Ιός του μωσαϊκού: Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με τις αφίδες προκαλλώντας, νανισμό στα φυτά και κίτρινες κηλίδες (μωσαϊκό) και παραμορφώσεις (καρουλιάσματα) στα φύλλα, τα οποία τελικά ξηραίνονται.
ΘΡΕΨΗ - Βασική λίπανση
Κατά τη βασική λίπανση προστίθεται η απαραίτητη οργανική ουσία, καθώς και το 1/2 ή 1/3 του Αζώτου, όπως επίσης και το σύνολο του Φωσφόρου και του Καλίου. Εναλλακτικά, αντί για το σύνολο του Καλίου μπορεί να προστεθεί το 1/2 ή το 1/3 της συνολικής ποσότητας που απαιτείται. Λιπάσματα που περιέχουν Ασβέστιο και Μαγνήσιο προτιμώνται (εφόσον το επιτρέπει η εδαφολογική ανάλυση), καθώς βελτιώνουν την ποιότητα του τελικού προϊόντος.
Τέλος στη βασική λίπανση, μπορούν να συμπεριληφθούν και σκευάσματα τα οποία εμπλουτίζουν το έδαφος με ωφέλιμους μικροοργανισμούς, βελτιώνοντας τη δομή και τις ιδιότητες του εδάφους και συμπληρώνουν τη θρέψη των φυτών.
Οι προτάσεις της HUMOFERT ΑΒΕΤΕ για τη βασική λίπανση του σπανακιού είναι:
ΘΡΕΨΗ - Επιφανειακή λίπανση
Με την επιφανειακή λίπανση επιδιώκεται η κάλυψη των αναγκών που δεν συμπεριλήφθηκαν στην βασική λίπανση. Ειδικότερα, εφαρμόζεται το υπόλοιπο 1/2 ή 2/3 του Αζώτου (ή και του Καλίου) σε 2 ή 3 δόσεις. Η τελευταία αζωτούχος λίπανση πρέπει να εφαρμόζεται τουλάχιστον 15 ημέρες πριν την συγκομιδή. Προσοχή χρειάζεται στην υπερβολική εφαρμογή Αζώτου, καθώς προκαλεί αύξηση των νιτρικών στα φύλλα του σπανακιού. Επιπλέον, με την επιφανειακή λίπανση φροντίζουμε να διατηρούμε καλή δομή του εδάφους, ώστε τα προϊόντα θρέψης να απορροφώνται στο μέγιστο από τα φυτά και να ενισχύουμε την ανθεκτικότητά τους στο στρές από περιβαλλοντικούς και αβιοτικούς παράγοντες.
Οι προτάσεις της HUMOFERT ΑΒΕΤΕ για την επιφανειακή λίπανση του σπανακιού είναι:
- Υδατοδιαλυτά λιπάσματα FAST GROW PLUS και FAST GROW
- Οργανοχουμικά λιπάσματα STRONG και STRONG-26
- Φυσικοί ενεργοποιητές εδάφους ACT-1 και MUST
- Βιοδιεγέρτης ριζοβολίας με ωφέλιμα βακτήρια RIZOBAC
- Ενεργοποιητής εδάφους - Υγρό λίπασμα ενίσχυσης του ριζικού συστήματος με ωφέλιμους μικροοργανισμούς BACTILIS
- Ενεργοποιητής εδάφους - Υγρό λίπασμα ενίσχυσης του ριζικού συστήματος με ωφέλιμους μικροοργανισμούς BIONEM
ΘΡΕΨΗ - Διαφυλλική λίπανση
Η εφαρμογή διαφυλλικών ψεκασμών με υδατοδιαλυτά και υγρά λιπάσματα και προϊόντα θρέψης στο σπανάκι εμπλουτίζει τη θρέψη του με μακροθρεπτικά στοιχεία, ιχνοστοιχεία, αμινοξέα και φυσικούς βιοδιεγέρτες. Η απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων από τα φύλλα είναι άμεση, η ποσότητα των εφαρμοζόμενων λιπασμάτων μικρή και επιπλέον, επειδή στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εφικτός ο συνδυασμός των λιπασμάτων με τα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα, δεν προστίθεται εργατικό κόστος και καύσιμα για την εφαρμογή.
Η HUMOFERT ΑΒΕΤΕ διαθέτει μεγάλη γκάμα υδατοδιαλυτών και υγρών λιπασμάτων και βιοδιεγερτών, κατάλληλων για τη διαφυλλική λίπανση του σπανακιού:
ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΕΣ - Ιχνοστοιχεία
Το σπανάκι δεν εμφανίζει συχνά τροφοπενίες. Σε περίπτωση όμως που τα ιχνοστοιχεία, όπως το Μαγγάνιο, το Βόριο, το Μολυβδαίνιο, ο Ψευδάργυρος, ο Σίδηρος και ο Χαλκός, βρίσκονται σε χαμηλές συγκεντρώσεις στο έδαφος, η προσθήκη τους έχει θετική επίδραση, αυξάνοντας την παραγωγή.
Για την πρόληψη των τροφοπενιών που εμφανίζονται στο σπανάκι συστήνουμε τη χρήση μιγμάτων ιχνοστοιχείων, αλλά και ειδικών λιπασμάτων. Τα μίγματα περιέχουν όλα τα απαραίτητα για τη θρέψη της καλλιέργειας ιχνοστοιχεία, ενώ τα ειδικά λιπάσματα χορηγούν στην καλλιέργεια στοχευμένα το θρεπτικό στοιχείο που της χρειάζεται σε κάθε στάδιο. Επειδή τα περισσότερα ιχνοστοιχεία που περιέχονται μέσα στα μίγματα βρίσκονται σε χηλική μορφή, η αφομοίωσή τους από τα φυτά είναι πολύ γρήγορη και γι' αυτό τα μίγματα είναι πολύ αποτελεσματικά στη μείωση της εμφάνισης τροφοπενιών.
Η HUMOFERT ΑΒΕΤΕ για την κάλυψη των αναγκών σε ιχνοστοιχεία του σπανακιού προτείνει:
Σπανάκι
